BsCKI. Nguyễn Văn Sơn – TS. Lê Lệnh Lương- Khoa Chẩn đoán hình ảnh
Các nghiên cứu cho thấy, trên thế giới cứ khoảng 5 phụ nữ thì có 1 người bị u xơ tử cung và tỷ lệ gia tăng hơn ở những phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. U xơ tử cung là một trong những căn bệnh phổ biến nhất ở phụ nữ gây ra cho người bệnh nhiều vấn đề về sức khỏe, tâm lý và việc điều trị căn bệnh này không hề đơn giản.
1. U xơ tử cung là gì?
U xơ tử cung là một loại bệnh lý phụ khoa khá phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Mặc dù là khối u lành tính, u xơ tử cung có thể gây biến chứng như rối loạn kinh nguyệt, chèn ép gây đau, ảnh hưởng tới khả năng mang thai và sinh nở, giảm chất lượng sống người bệnh. Tùy theo vị trí của u so với cấu tạo tử cung mà người ta phân loại ra: u xơ tử cung dưới nội mạc, trong cơ, dưới thanh mạc. Khi u nhỏ được gọi là nhân xơ. Khi u có từ trên 03 khối trở lên được gọi là đa nhân xơ.
Đa phần u được phát hiện qua khám sức khỏe định kỳ hoặc khi có triệu chứng lâm sàng làm ảnh hưởng tới chất lượng sống người phụ nữ. Một số u xơ có thể gây biến chứng như: dễ sảy thai hoặc sinh non ở những phụ nữ mang thai, gây băng huyết, nhiễm trùng sau sinh ở những phụ nữ chuẩn bị sinh nở.
2. Điều trị u xơ tử cung như thế nào?
Có nhiều phương pháp điều trị u xơ tử cung bao gồm điều trị nội khoa, phẫu thuật bóc tách nhân xơ, phẫu thuật cắt tử cung… được bác sĩ chỉ định tùy theo từng trường hợp lâm sàng. Phẫu thuật bóc tách nhân xơ hoặc cắt tử cung có thể được thực hiện ở hầu hết các bệnh viện và cơ sở phẫu thuật, tuy nhiên điều này luôn là nỗi ám ảnh với chị em phụ nữ. Can thiệp phẫu thuật có thể để lại sẹo và tiềm ẩn những rủi ro không mong muốn. Bên cạnh đó, phụ nữ trong độ tuổi sinh sản bị cắt tử cung đồng nghĩa với việc vĩnh viễn mất khi khả năng mang thai và sinh nở. Vì thế, việc phát triển các giải pháp điều trị u xơ tử cung bằng công nghệ mới, hạn chế xâm nhập và bảo tồn tử cung dành được sự quan tâm lớn.
3. Chụp và nút ĐM tử cung chọn lọc?
Phương pháp điện quang can thiệp nút động mạch tử cung điều trị u xơ tử cung đã giúp điều trị khỏi nhiều trường hợp, thành công về mặt kỹ thuật đạt 100% và hiệu quả điều trị đạt trên 96% (biến mất hoàn các triệu chứng lâm sàng) và tránh được cuộc phẫu thuật thông thường.
Để thực hiện thủ thuật này, bác sỹ điện quang sẽ dùng ống thông nhỏ (microcatheter) đưa vào động mạch tử cung cả hai bên của bệnh nhân, sau đó đưa hạt gây tắc mạch (PVA-polyvinyl alcohol) bơm vào làm tắc toàn bộ động mạch tử cung hai bên, khối u xơ tử cung không còn máu nuôi sẽ hoại tử và teo nhỏ dần theo thời gian.
3.1. Chỉ định điều trị u xơ tử cung bằng nút mạch
– U xơ tử cung có triệu chứng lâm sàng như đau bụng, rong kinh…
– Kích thước dưới 10cm.
– Bệnh nhân không muốn phẫu thuật
– Nếu bệnh nhân chưa có con cần thảo luận với bác sỹ sản khoa trong việc lựa chọn nút động mạch tử cung hay phẫu thuật nội soi bóc tách nhân xơ.
3.2. Chống chỉ định
– U xơ tử cung quá to (> 20cm), nằm dưới thanh mạc và có cuống, hay u to nằm dưới niêm mạc với diện bám vào cơ tử cung hẹp.
– Viêm nhiễm phần phụ.
– Giống như chống chỉ định của chụp mạch máu: Rối loạn đông máu, suy tim, gan, thận nặng, có tiền sử hen hay dị ứng với các chế phẩm có iod
3.3 Ưu điểm của điều trị u xơ tử cung bằng phương pháp nút động mạch tử cung.
Là phương pháp can thiệp ít xâm lấn (bệnh nhân không phải chịu một cuộc mổ, vẫn điều trị được bệnh).
Phương pháp đã được chứng minh là hiệu quả rất tốt.
Bệnh nhân bị u xơ tử cung chỉ có một lỗ chọc kim nhỏ ở động mạch đùi (như khi lấy máu làm xét nghiệm thông thường) và sau đó không để lại sẹo
Quá trình thực hiện kỹ thuật không phức tạp: bệnh nhân không cần gây mê, chỉ cần gây tê tại chỗ, buổi can thiệp thường chỉ kéo dài từ 1 tiếng đến 2 tiếng.
Thời gian nằm viện ngắn (1-2 ngày).
Có thể trở lại sinh hoạt bình thường sau vài ngày
Hầu hết các ca điều trị đều cho kết quả tốt, thời gian nằm viện ngắn, theo y văn thì tỷ lệ biến chứng và tỷ lệ tử vong của phương pháp nút mạch thấp hơn nhiều so với phương pháp phẫu thuật tử cung và mổ bóc u xơ, còn tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Thanh hóa từ khi triển khai (năm 2010) đến nay đã điều trị cho hàng trăm bệnh nhân nhưng chưa có trường hợp bệnh nhân nào bị biến chứng hay tử vong do nút mạch u xơ tử cung.
Phương pháp này được áp dụng cho bệnh nhân ở nhiều lứa tuổi, nhất là bệnh nhân trẻ tuổi và mong muốn có thai, các trường hợp từ chối phẫu thuật. Bệnh viện Đa Khoa Tỉnh đã điều trị nút mạch thành công cho hàng trăm trường hợp đa u xơ tử cung, nhiều trường hợp u rụng ra ngoài âm đạo sau nút, một số vẫn có thể có thai và sinh con thành công.
Đây là phương pháp đòi hỏi trình độ kỹ thuật chuyên môn cao của bác sỹ với sự hỗ trợ của máy móc thiết bị hiện đại nhưng được đánh giá an toàn, hiệu quả và tỉ lệ rủi ro biến chứng thấp.
Một số hình ảnh minh họa
4. Điều trị bằng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao (HIFU).
4.1 Nguyên lý hoạt động
Sóng siêu âm tập trung cường độ cao hội tụ vào các vị trí chính xác của thương tổn. Năng lượng chùm sóng siêu âm hội tụ vào các tiêu điểm đã được xác định trước bằng phần mềm của vi tính làm nhiệt vùng này tăng lên 60-100OC sẽ tiêu huỷ các mô tổn thương và đạt được hiệu quả điều trị cao. Các vùng mô lành xung quanh bị tổn thương rất ít và tổn thương chỉ ở mức tối thiểu không đáng kể.
4.2 Chỉ định :
– Tuổi < 45.
– U nghèo mạch.
– Mong muốn bảo tồn tử cung.
– Kết hợp với điều trị nội khoa để tăng hiệu quả.
4.3 Chống chỉ định :
– Các bệnh lý nội khoa chưa ổn định: các bệnh lý đông máu, dị ứng thành phần thuốc điều trị nội tiết…
– Bệnh nhân đang có thai.
4.4. Ưu nhược điểm trong điều trị bằng HIFU
– Ít biến chứng, an toàn, thường gặp nhất ở bệnh nhân điều trị HIFU là bỏng da và đau tại chỗ điều trị. Nguyên nhân có thể do tác dụng phụ của nhiệt trong quá trình điều trị. Có thể hết sau vài ngày dùng kháng sinh và giảm đau.
– Tia siêu âm không gây ion hóa như tia phóng xạ, an toàn trong quá trình đi xuyên qua mô lành
– Ít xâm lấn: không phẫu thuật, không để lại sẹo mổ
– Tôn trọng và bảo tồn khả năng sinh sản của phụ nữ mà các phương pháp ngoại khoa khác chưa có được
– Không phải gây mê toàn thân, người bệnh có thể tỉnh và trò chuyện với Bác sĩ trong quá trình điều trị
– Bệnh nhân chỉ lưu viện trong 24h và có thể trở lại với công việc ngày hôm sau
– Giúp chị em phụ nữ có cơ hội mang thai nếu nguyên nhân hiếm muộn do u xơ tử cung
– Hiệu quả cao, chỉ sau một lần điều trị khối u bị hoại tử và giảm dần kích thước theo thời gian.
Có thể nói phương pháp nút động mạch tử cung và điều trị bằng sóng siêu âm hội tự cường độ cao (HIFU) đã mở ra hướng điều trị mới cho bệnh nhân mắc u xơ tử cung. việc ứng dụng phương pháp này giúp bạn có thêm lựa chọn trong điều trị bệnh lý u xơ tử cung.
Hiện nay tại khoa Chẩn đoán Hình ảnh- Bệnh viện đa khoa Tỉnh Thanh Hóa đã triển khai và ứng dụng thành công cả hai phương pháp điều trị, mang lại hiệu quả cao, nâng cao chất lượng điều trị, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân trong tỉnh và các tỉnh lân cận, góp phần giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên.