Theo thống kê của Tổ Y tế thế giới (WHO), Việt Nam thuộc nhóm các nước có tình trạng kháng thuốc kháng sinh cao nhất trên thế giới. Đây là điều vô cùng đáng lo ngại, ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả điều trị, kéo dài thời gian và khiến cho tình trạng bệnh trở nên nặng hơn. Chính vì vậy, kỹ thuật kháng sinh đồ được coi là giải pháp hiệu quả để góp phần giảm thiểu tình trạng kháng thuốc kháng sinh như hiện nay. Trên lâm sàng, các bác sĩ sẽ chọn lựa kháng sinh tốt nhất, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân. Tránh việc lạm dụng thuốc kháng sinh quá đà để giảm thiểu tình trạng kháng thuốc kháng sinh của vi khuẩn.
- 1. Kháng sinh đồ là gì?
Kháng sinh đồ là phương pháp được sử dụng để xác định loại kháng sinh còn nhạy với vi khuẩn gây bệnh và mức độ nhạy của kháng sinh đối với vi khuẩn đó. Khi xác định được loại kháng sinh nhạy cảm và mức độ nhạy cảm đối với vi khuẩn gây bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn kháng sinh phù hợp cho phác đồ điều trị, tránh việc lạm dụng thuốc kháng sinh.
- 2. Kháng sinh đồ được chỉ định trong trường hợp nào?
- Bệnh nhân bị nhiễm khuẩn do nguyên nhân vi khuẩn, đã được điều trị bằng thuốc kháng sinh nhưng không hiệu quả. Khi đó cần phải xác định lại mức độ tác dụng của thuốc đối với vi khuẩn để có thể thay đổi hoặc điều chỉnh phác đồ phù hợp.
- Những trường hợp vi khuẩn đã nhờn thuốc, cần phải kết hợp nhiều loại kháng sinh cùng lúc hoặc phải dùng kháng sinh mạnh hơn.
- Một số trường hợp bệnh nhân nhập viện có triệu chứng nghi ngờ nhiễm khuẩn và chưa sử dụng kháng sinh. Khi đó bác sĩ sẽ yêu cầu tìm ra kháng sinh phù hợp nhất để điều trị đích nhanh chóng và hiệu quả.
- Bên cạnh đó, phương pháp này còn được ứng dụng trong việc nghiên cứu sự nhạy cảm của một loại kháng sinh mới đối với vi khuẩn.
- 3. Cách thực hiện phương pháp kháng sinh đồ
3.1. Mẫu bệnh phẩm
Mẫu bệnh phẩm được lấy ở những vị trí cơ quan mà vi khuẩn phát triển gây nên tình trạng nhiễm khuẩn ở bệnh nhân. Các mẫu bệnh phẩm thường lấy là máu, nước tiểu, đờm, dịch mũi, dịch hầu họng, dịch não tủy…
Sau khi lấy, mẫu bệnh phẩm này sẽ được nuôi cấy trên những môi trường khác nhau để vi khuẩn gây bệnh phát triển. Từ đó, vi khuẩn gây bệnh sẽ được phân lập trên môi trường nuôi cấy thích hợp để lựa chọn thực hiện kháng sinh đồ.
3.2. Các phương pháp kháng sinh đồ
Có nhiều phương pháp kháng sinh đồ như sau:
- Phương pháp định lượng tìm MIC, pha loãng kháng sinh trong thạch hoặc canh thang nhằm xác định nồng độ tối thiểu của kháng sinh ức chế vi khuẩn.
- Phương pháp định tính khoanh giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch (Kirby Bauer) thường được áp dụng để xác định độ nhạy cảm của vi khuẩn với những kháng sinh khác nhau.
- Phương pháp phát hiện enzyme do vi khuẩn sinh ra có khả năng phá hủy kháng sinh (enzyme beta lactamase).
KTV thực hiện kỹ thuật kháng sinh đồ khoanh giấy khuếch tán.
- 4. Ý nghĩa, vai trò của kháng sinh đồ là gì?
Xác định và định danh được vi khuẩn gây bệnh, đồng thời đánh giá mức độ nhạy cảm của kháng sinh đó đối với vi khuẩn gây bệnh giúp:
- Bác sĩ lâm sàng sẽ chọn lựa kháng sinh tốt nhất, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân. Tránh việc lạm dụng thuốc kháng sinh quá đà để giảm thiểu tình trạng kháng thuốc kháng sinh của vi khuẩn.
- Tập hợp những thông tin dịch tễ học về sự đề kháng của vi khuẩn gây bệnh quan trọng đối với các kháng sinh hiện có. Từ đó xây dựng các hướng dẫn sử dụng kháng sinh trong điều trị khi chưa có kết quả kháng sinh đồ.
Tại Khoa Vi sinh, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa, kỹ thuật nuôi cấy và định danh vi khuẩn nhanh làm kháng sinh đồ tự động được thực hiện trên Hệ thống máy nuôi cấy, định danh vi khuẩn nhanh, máy kháng sinh đồ tự động với thời gian định danh vi khuẩn chỉ 30 phút, quy trình xét nghiệm đảm bảo các tiêu chuẩn Quốc tế ISO 15189 cho kết quả chính xác, đáng tin cậy giúp hỗ trợ các bác sĩ nhanh chóng tìm ra kháng sinh tốt nhất cho bệnh nhân và điều trị bệnh hiệu quả.
Hệ thống máy nuôi cấy và định danh vi khuẩn: Máy cấy máu, máy định danh nhanh, máy kháng sinh đồ tự động tại Khoa Vi sinh – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá.
Máy định vi khuẩn danh nhanh tại Khoa Vi sinh, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá
Khoa Vi sinh – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá đạt tiêu chuẩn Quốc tế ISO 15189:2012 từ năm 2019
Phòng CTXH tổng hợp